«مناهج الشارعین»، عنوانی کتابی در عقاید و اخلاق اسلامی است که توسّط نوادۀ میرداماد، میر عبدالحسیب بن سیّداحمد علویعاملی در سال ۱۰۶۸ هجریقمری و به نام شاه سلیمان صفوی تألیف شده است. این کتاب شامل چهارده منهج و هر منهج شامل چندین شارع است. مؤلّف کتاب پس از حمد و ثنای الهی و تمجید از شاه صفوی در دیباچه، آورده است:
«امّا بعد، چون همگیِ خاطر این کمینۀ محتاج و تفکّر این کثیرالاحتیاج، أفقر المفتاقین الی رحمة ربّه الغني و أحوج المحتاجین إلی ربّه المُغني، محمد بن سیّدأحمد العلويالعاملي الشهیر بعبدالحسیب الحسینيالفاطمی – ختم الله تعالی له في نشأتیه بالحسنی و سقاه من کأس المقرّبین شرابًا طهورًا – به جمعیّت اجزای متفرّقۀ معاش و مِدرار و تبعیّت علایق کثیرالاضطرار جهت وجوب بتّی و لزوم حتمی مصروف و معطوف بوده و هست؛ چنانچه دقیقه و لمحهای از اوقات و ساعات به فراغ بال و رفاه حال گذارا نبوده. و با وجود تکثیر این موانع، جماعتی از مؤمنین و فریقی از مسلمینِ پیروان دین مبین حضرت سیّدالمرسلین و ائمۀ طاهرین – صلوات الله علیهم أجمعین إلی یوم الدین – در معرض التماس درآمده به لجج و لجاجِ موفورةالاحتیاج واجب گردانید که ابتغاءً لوجه الله الکریم و احتسابًا إلی الله العلیم الحکیم، کتابی مشتمل بر مسائل شگرفیّه و مراتب ژرفیّه در معرفت واجب ازلی و رسول قیّومیِ لمیزلی و امامت و حکمت علمی و عملی و غیر ذلک از واجبات و مستحبّات دینیّۀ یقینیّه و اعمالیّۀ حقیقیّه بر وجه اختصار و ایجاز به رشتۀ انتظام و حیطۀ التیام درآورده که مکلّفین از اعلام و افهام آن در علم و عمل کوشیده، به سرمنزل هدایت و ارشاد محافل و محامل مراد گشایند».
علویعاملی در مناهج الشارعین اصول عقاید، فروع فقهی و سپس مباحث اخلاقی را بر اساس روایات وارده در ابواب مختلف استخراج نموده است. وی در اثنای این مباحث، نکات تاریخی، ادبی و اجتهادی فراوانی مطرح کرده و در برخی مواضع، تفصیل مطالب را به آثار دیگر خود همچون «سدرة المنتهی» و «عرش الإیقان في شرح تقویم الإیمان» ارجاع داده است. پایانبخش این کتاب، فصلی خواندنی دربارۀ شکایت از زمان و حُسن سلوک است.
مناهج الشارعین به اهتمام نوادۀ مؤلّف، مرحوم سیّد جمالالدین میردامادی، با تقریظ مرحوم آیةالله سیّدشهابالدین مرعشینجفی، به همراه مقدّمهای مفصّل در شرح حال خاندان میردامادی منتشر شده است.
- مشاهده و دریافت کتاب: