بحث از ساختار ما بعدالطبیعی عالم امکانی، از جمله مسایل مشترک حیات تعقّلی در میان عالمان دینی و محقّقان فلسفی بوده است و هر کدام از فرقههای کلامی و فلسفی درباره کیفیّت ساختمان آن و با نظر به مبدأ پیدایش عالم، قائل به قسم خاصّی از حدوث شدهاند؛ چه اینکه جمهور متکلّمین به حدوث زمانی عالم رفتهاند و عدّۀ کثیری از فلاسفه (مشّائین و اشراقیّون) به حدوث ذاتی عالم معتقد شدهاند. حکیم فرزانه، میرزا مهدی آشتیانی بحث حدوث و قدم را به منزلۀ احوال در سلوک علمی خوانده، میگوید: «و هی من مهمّات مسائل الحکمة النظریّة؛ إذ بها یعرف کیفیّة تقدّم الحقّ علی العالم و سریان الحدوث و الزوال في شراشر العالم و ذواتها».
حکیم میرمحمّدباقر داماد با تأمّل در نظریّات متکلّمان و فلاسفه در خصوص حدوث و قدم و اقسام دوگانۀ آن، قسم دیگری از حدوث و قدم را در مکتب فلسفی خود ابتکار کرده و آن را – که محور اصلی فلسفه تجدیدنظر شدۀ مشّائی وی را تشکیل میدهد – در مقابل حدوث ذاتی فلاسفه و حدوث زمانی متکلّمان، به«حدوث دهری» نامبردارساخته است.
…
نظریّۀ حدوث دهری میرداماد همانند دیگر آراء و افکار فلسفی، بر مقدّمات و لوازمی مبتنی است که بدون مداخله در آن‌ها و کاوش در حول و حوش آن مبانی نمیتوان به حقیقت این نظریّه پی برد؛ به همین دلیل، قبل از ورود به شرح و بررسیِ «حدوث دهری»، لازم است که اصول مقدّمات این رأی میرداماد را روشن ساخته و مجموعۀ مسائل و مباحثی که وی در تألیف مشهور خود «القبسات» از سخنان فلاسفۀ پیشین در پیریزی نظریّهاش مورد استفاده قرار داده است، به بحث گذاشته شوند تا بر محقّقان معلوم شود که نظریّۀ وی عاری از اوهام و خیالات شخصی بوده و جزو عقاید و آرای متقن فلسفۀ اسلامی به شمار میرود و نفیًا و اثباتًا محتاج بحث‌های دقیق عقلی است.
- دریافت مقاله:
اطلاعات مقاله
عنوان: حدوث دهری در فلسفۀ میرداماد
مؤلّف: علی‌اصغر حقدار
اطلاعات و شمارۀ نشریه: نشریّۀ «اندیشۀ حوزه»، شمارۀ ۱، تابستان ۱۳۷۴، صص ۱۹۵ الی ۲۰۸ .
هشدار!
انتشار این مقاله در «رسانۀ مجازی میرداماد» با کسب اجازه از نشریه و رعایت حقوق مولّف و صاحب اثر صورت گرفته است. بازنشر این مقاله و استفاده از نسخۀ الکترونیکی آن در فضای مجازی، منوط به کسب اجازۀ کتبی از ناشر بوده و تخلّف از آن موجب پیگرد قانونی است.
(هنوز امتيازی داده نشده)
Loading...